เทศกาลถือศีลกินเจ เป็นเทศกาลสำคัญสำหรับคนไทยเชื้อสายจีน หลายพื้นที่ให้ความสำคัญจัดงานใหญ่โตจนมีชื่อเสียงดังไปถึงต่างชาติ นอกจากงานนี้จะส่งเสริมให้ผู้ร่วมงานได้รักษาศีล งดการรับประทานเนื้อสัตว์ ได้บุญกุศล ยังช่วยกระตุ้นให้มีเงินหมุนเวียนในระบบเศรษฐกิจมากขึ้นด้วย เพราะทุกครั้งที่มีเทศกาลกินเจ ราคาพืชผักจะปรับตัวสูงขึ้น และสินค้าอื่นที่เกี่ยวข้องกับการทำบุญ ทำพิธีกรรมช่วงกินเจ ก็จะขายดีเทน้ำเทท่า

เงินสะพัดสูงสุดรอบ 5 ปี

จากผลสำรวจของมหาวิทยาลัยหอการค้าไทย ประเมินว่ามูลค่าการจับจ่ายช่วงเทศกาลกินเจปีนี้จะอยู่ที่ 37,768 ล้านบาท เพิ่มขึ้น 7.6% จากปีก่อนที่มีมูลค่าใช้จ่าย 35,100 ล้านบาท ซึ่งเป็นตัวเลขสูงสุดรอบ 5 ปี  เป็นผลจากประชาชนหันมากินเจกันมากขึ้น จาก 23.2% เป็น 28.2% ของกลุ่มตัวอย่างทั้งหมด เพราะปีนี้เป็นปีพุทธชยันตี 2,600 ปี ประกอบกับปีที่ผ่านมาเศรษฐกิจในประเทศไม่ดี มีปัญหาภัยธรรมชาติ ทำให้คนไทยอยากกินเจ เพื่อสร้างบุญกุศล เสริมสิริมงคลให้ชีวิต

อย่างไรก็ดียังเห็นสัญญาณการบริโภคที่ชะลอตัวอยู่ เพราะประชาชนระมัดระวังการใช้สอยหลังราคาสินค้าเจแพงต่อเนื่อง โดยแสดงได้จากผลสำรวจลักษณะการบริโภคอาหารเจ ที่พบว่านิยมซื้อของมาทำกินเองที่บ้านมากขึ้น อยู่ที่ 26% จากปีที่แล้วที่มีสัดส่วน 18.9% ส่วนการซื้ออาหารสำเร็จรูปตามร้านค้ามีสัดส่วนลดลงเหลือ 57.2% จากปีที่แล้ว 60.5%

สอดคล้องกับแนวโน้มราคาอาหารสดและอาหารปรุงสำเร็จช่วงเทศกาลกินเจ ทั้งอาหารตามสั่ง ข้าวแกงในกรุงเทพฯ และปริมณฑลเริ่มแพงขึ้น โดยร้านอาหารเริ่มแจ้งลูกค้าแล้วว่าจะขอปรับราคาเพิ่มจากปกติรายการละ 5-15 บาท อาทิ อาหารตามสั่งจานละ 30-35 บาท เพิ่มเป็น 35-50 บาท ขณะที่แกงถุงเพิ่มจาก 30 บาท เป็น 35-50 บาท โดยพ่อค้าแม่ค้าให้เหตุผลว่า ต้นทุนประกอบอาหารเจปีนี้สูงขึ้นกว่าช่วงปกติมาก โดยเฉพาะราคาผักสดปีนี้เพิ่มจากปกติ 2-3 เท่า ขณะที่เครื่องปรุงส่วนประกอบต่าง ๆ เช่น ซีอิ๊วขาวแพงกว่าน้ำปลา รวมถึงเครื่องปรุงอื่น ๆ ทั้งเต้าหู้ โปรตีนเกษตรก็มีราคาสูง 
 
ด้านบริษัท ศูนย์วิจัยกสิกรไทย คาดว่า ช่วงเทศกาลถือศีลกินเจ วันที่ 15-23 ต.ค.นี้ รวม 9 วัน จะมีเงินสะพัดจากการจับจ่ายอาหารและสินค้าที่เกี่ยวข้องกับอาหารเจ ไม่ต่ำกว่า 11,000 ล้านบาท โดยประเมินสอดคล้องกันว่าประชาชนระมัดระวังการใช้จ่ายมากขึ้น แต่ยอดผู้ถือศีลกินเจที่เพิ่มขึ้นทุกปี จะมีส่วนช่วยให้ยอดจำหน่ายสินค้า ทั้งอาหารและเครื่องดื่มที่ผลิตออกมารองรับตลาดเจเติบโตได้บ้าง

อ่วมราคาอาหารเจพุ่ง

นอกจากนี้ได้สำรวจแนวโน้มราคาวัตถุดิบอาหารเจปีนี้ พบว่า โปรตีนเกษตรและอาหารเจแห้ง โดยเฉพาะเห็ดหอมแห้ง และฟองเต้าหู้ ราคาสูงขึ้น 15-20%  ตามความต้องการของผู้บริโภคและต้นทุนการผลิตที่สูงขึ้น ส่วนยอดขายน้ำมันพืชในประเทศช่วงกินเจ จะสูงถึง 750-800 ล้านบาท เพิ่มขึ้น 10-12% จากช่วงปกติ บะหมี่กึ่งสำเร็จรูปเจ มียอดขาย 500-550 ล้านบาท เพิ่มขึ้น 15-20% ส่วนตลาดนมถั่วเหลืองสูตรเจ มีมูลค่า 1,000-1,050 ล้านบาท เติบโต 10-15% 

เมื่อแนวโน้มคนกินเจมากขึ้น แต่ระมัดระวังการใช้จ่ายมากขึ้น ทำให้ผู้ประกอบการต้องแข่งขันชิงลูกค้ามากขึ้นด้วย โดยกลยุทธ์การตลาดที่ผู้ประกอบการนำมาใช้ จะเน้นที่การจัดกิจกรรมส่งเสริมการขาย เช่น จัดโปรโมชั่นรับของสมนาคุณ ซื้อ 1 แถม 1 และเข้าไปสนับสนุนชุมชนที่จัดพิธีกินเจ โดยเฉพาะย่านสำคัญอย่าง เยาวราช และจังหวัดที่มีชื่อเสียงการจัดงานเทศกาลกินเจ ทั้งภูเก็ต ตรัง สงขลา และ นครสวรรค์ ขณะเดียวกันยังอาศัยเทศกาลนี้ทำตลาดเชิงรุก จัดทดลองชิมฟรี ซึ่งนอกจากดึงดูดผู้บริโภคช่วงเทศกาลได้แล้ว ยังเป็นโอกาสเข้าถึงกลุ่มลูกค้าเป้าหมายในระยะยาวด้วย

อัดโปรโมชั่นดูดลูกค้า

ส่วนผู้ประกอบการห้างสรรพสินค้า ระบุตรงกันว่า ช่วงเทศกาลจะมีลูกค้าเข้ามาใช้บริการมากขึ้น โดยส่วนใหญ่จะมาซื้ออาหารเจภายในศูนย์การค้า ซึ่งแต่ละแห่งก็งัดกิจกรรมออกมาดึงลูกค้าเข้าห้างกันเต็มที่ เช่น เซ็นทรัลพัฒนา จัดงาน ซีพีเอ็น เจ ฟู้ด เฟสติวัล สุขใจทานเจ  มหกรรมอาหารเจสำหรับคนรุ่นใหม่ใส่ใจสุขภาพ 15-24 ต.ค.นี้ ที่ศูนย์การค้าเซ็นทรัลเวิลด์ เซ็นทรัลพลาซาทุกสาขา และเซ็นทรัลเฟสติวัล พัทยา คาดว่าช่วงเทศกาลถือศีลกินเจ จะมีลูกค้าใช้จ่ายในศูนย์การค้าเพิ่ม 15% แต่ถ้าเป็นในพื้นที่ร้านอาหารจะใช้จ่ายเพิ่มขึ้น 20–30%  

ขณะที่ เดอะมอลล์ กรุ๊ป จัดงาน “เดอะมอลล์ เอ็มโพเรียม พารากอน 13 ปี อาหารเจทั่วทิศ กุศลจิตทั่วไทย”  14-23 ต.ค. ที่อีเว้นท์ ฮอลล์ ชั้นจี เดอะมอลล์ ทุกสาขา ฟู้ด ฮอลล์ เอ็มโพเรียม และพารากอน ดีพาร์ตเมนต์ สโตร์ ในงานจะมีอาหารเจจำหน่าย และมีพ่อครัวชื่อดังมาเสนอเมนูอาหารเจจานเด็ด 12 รายการ คาดว่าตลอดเทศกาลสร้างยอดขายน่าพอใจ ส่วน เดอะแพลทินัม แฟชั่น มอลล์ จัดกิจกรรมต้อนรับเทศกาลเจ มีเมนูอาหารเจมากกว่า 1,000 เมนู วันที่ 12-23 ต.ค.นี้ คาดว่าจะเพิ่มจำนวนลูกค้าได้ถึง 15% จากช่วงปกติ โดยช่วงเทศกาลจะมีลูกค้าคนไทย 60% ต่างชาติ 40%

ด้าน บิ๊กซี ซูเปอร์เซ็นเตอร์ จัดแคมเปญ “อิ่มใจทุกมื้อ อิ่มบุญ ทั้งเทศกาล” วันนี้ถึง 23 ต.ค. ที่ห้างบิ๊กซีทุกสาขา มีสินค้าเกี่ยวกับเทศกาลกินเจจำหน่าย ราคาเริ่มต้น 8 บาท คาดว่าเทศกาลกินเจปีนี้จะคึกคักมาก เพราะผู้บริโภคสนใจรับประทานอาหารเจเพิ่มขึ้น เพราะต้องการดูแลสุขภาพ ส่วนราคาอาหารเจปีนี้ใกล้เคียงปีก่อน ด้านยอดขายช่วงเทศกาลน่าจะเพิ่ม 10-20% จากปีก่อน และห้างค้าปลีก เทสโก้ โลตัส จัดแคมเปญ “ถือศีล กินเจ จิตใจอิ่มบุญ เทสโก้ โลตัส ช่วยคุณประหยัด” นำสินค้าที่เกี่ยวข้องกับเทศกาลมาลดราคาพิเศษ  20% พร้อมเมนูอาหารเจราคาประหยัด และโปรโมชั่นซื้อสินค้าเจ 2 ชิ้นได้ราคาที่ถูกลง เป็นต้น

ท่องเที่ยวได้อานิสงส์

เทศกาลถือศีลกินเจ ไม่เพียงกระตุ้นการใช้จ่ายอาหารเจ และสินค้าที่เกี่ยวข้องกับอาหารเจ แต่ยังมีส่วนกระตุ้นการท่องเที่ยวด้วย เพราะทุกครั้งที่จัดเทศกาลกินเจ จะมีชาวต่างชาติเชี้อสายจีนที่ถือศีลกินเจ มาเที่ยวและร่วมเทศกาลกินเจในไทยด้วย โดยเฉพาะชาวมาเลเซียและสิงคโปร์ที่นิยมมาเที่ยวเทศกาลกินเจตามจังหวัดทางภาคใต้ที่มีชื่อเสียงจัดเทศกาลกินเจ โดย ’สุวัตร สิทธิหล่อ“ ปลัดกระทรวงการท่องเที่ยวและกีฬา เชื่อว่า เทศกาลถือศีลกินเจจะช่วยให้การท่องเที่ยวคึกคักขึ้น เพราะนักท่องเที่ยวทั้งไทยและต่างชาติจะเดินทางไปในพื้นที่ที่จัดเทศกาลถือศีลกินเจที่มีกิจกรรมโดดเด่น เพื่อไปร่วมทำบุญ ชำระล้างจิตใจให้สะอาด โดยจังหวัดทางภาคใต้ถือว่าได้รับอานิสงส์มากที่สุด ขณะที่กรุงเทพฯ โดยเฉพาะอย่างยิ่งย่านที่จัดงานเทศกาลกินเจ อย่างเยาวราชจะได้รับอานิสงส์มีนักท่องเที่ยวคึกคักแน่นอน 

อย่างไรก็ตามในด้านการท่องเที่ยวแห่งประเทศไทยหรือททท. เองได้ประเมินตัวเลขเบื้องต้นไว้แล้วว่าบรรดานักท่องเที่ยวทั้งไทยและต่างประเทศจะเดินทางมาร่วมเทศกาลสำคัญ ๆ เช่นนี้ไม่น้อยกว่า 1.5 ล้านคน สามารถสร้างรายได้ให้กับประเทศได้ไม่ต่ำกว่า 10,136 ล้านบาท โดยมีอัตราเข้าพักเฉลี่ยของโรงแรมทั่วประเทศมากถึง 70% ทีเดียว

ขณะที่ภาคเอกชนด้านท่องเที่ยวเองก็ระบุไว้ชัดเจนว่า ภาคใต้ ถือเป็นจังหวัดสำคัญที่มีผู้นิยมเข้ามาท่องเที่ยวในช่วงเทศกาลกินเจ ทั้งภูเก็ตและหาดใหญ่ จังหวัดสงขลา ที่พบว่า เป็นการรอคอยเทศกาลกินเจกันทีเดียว เพราะถือเป็นความหวังสำคัญที่จะสร้างรายได้เข้าประเทศ ขณะที่กรุงเทพฯ เอง เทศกาลถือศีลกินเจอาจไม่ได้ช่วยกระตุ้นการท่องเที่ยวมากนัก เพราะการจัดงานไม่ได้โดดเด่นเท่ากับภาคใต้ โดยนักท่องเที่ยวสำคัญเป็นกลุ่มเชื้อสายจีน โดยเฉพาะทัวร์จากมาเลเซีย ที่นิยมมามากที่สุดและมีอัตราเข้าพักไม่ต่ำกว่า 4-5 วัน หากมาที่จังหวัดภูเก็ต ก็ถือโอกาสเที่ยวเทศกาลกินเจของจังหวัดกระบี่พ่วงไปด้วย หรือหากมาร่วมงานที่อำเภอหาดใหญ่ จังหวัดสงขลา จะไปงานกินเจของจังหวัดตรังด้วย เป็นต้น

“สมชาติ พิมพ์ธนะพูนพร” ประธานสภาอุตสาหกรรมธุรกิจการท่องเที่ยว จังหวัดสงขลา ประเมินว่า  ช่วงเทศกาลถือศีลกินเจ 14-23 ต.ค.นี้ อาจไม่คึกคักมากนัก แต่ถือเป็นเทศกาลแห่งความหวังของภาคท่องเที่ยวหาดใหญ่ ซึ่งขณะนี้อัตราเข้าพักมีมากถึง 70% แล้ว เช่นเดียวกับจังหวัดตรัง ที่เป็นอีกหนึ่งสถานที่สำคัญที่เป็นที่นิยมของนักท่องเที่ยว โดย “สลิล โตทับเที่ยง” ประธานหอการค้าจังหวัดตรัง ประเมินว่า งานเทศกาลกินเจของจังหวัดตรัง ที่เริ่มในวันที่ 15-23 ต.ค. นี้ และคาดกันว่าจะมีนักท่องเที่ยวมาร่วมงานราว 100,000 คน ซึ่งอัตราเข้าพักขณะนี้มี 90% และเชื่อว่ามีรายได้สะพัดในจังหวัดราว 100 ล้านบาท

จะเห็นได้ว่า เทศกาลถือศีลกินเจ ไม่ได้มีผลดีแค่ทางจิตใจเท่านั้น แต่ยังเป็นประโยชน์ต่อเศรษฐกิจโดยรวมของประเทศด้วย หากสามารถสร้างชื่อเสียงของเทศกาลถือศีลกินเจในไทยให้เพิ่มขึ้นทุกปี ในอนาคตเทศกาลถือศีลกินเจในไทย จะต้องติดอันดับเทศกาลสำคัญระดับโลกที่คนทั่วโลกต้องเดินทางมาแน่นอน.